Nirvana (trassendence)

De Vichipedie, la enciclopedie libare dute in marilenghe.

Intal Induisim il nirvāṇa al segne l’estinguisi dai desideris mondans e la realizazion de liberazion (mukti o moksa) de ilusion (maya). Inte Bhagavadgita al ven definît tant che brahmanirvāṇa, la estinzion dal jo intal Brahman, intes Upaniṣa al è clamât turiya. Al è di precisâ che intal Induisim il tiermin nirvāṇa nol à la stesse difusion e centralitât che e à intal Budisim, chest al è di assegnâ al larc ûs che a faserin lis scuelis fondadis dal Buddha Shakyamuni. Il Budisim al crôt inte rinassite di ogni specie. Se il karma de vite al è negatîf la vite e pues continuâ inte soference, se invezit si à un karma positîf la vite e continue traviers de ilusion dal plasê. Pall Budisim dai Nikāya ae fin des soferencis, dai dolôrs e des passions, ancje chês dal plasê, si pues rivâ dome cul nirvāṇa. Il nirvāṇa al è rivâ a diliberâsi dai trê difiets fondamentâi: la brame, l'odi e la ilusion. Nirvāṇa nol è il "nuie", chel nol ven mai descrit e cui che lu à realizât lu descrîf tant che une cussience imense, inimagjinabile e imperturbabile e i rivin dome i arhat. Pal Budisim Mahāyāna il nirvāṇa des scuelis dal Budisim dai Nikāya, e po chel dai arhat, al è un nirvāṇa inferiôr che nol corispuint al stât di Buddha iluminât a plen (sanscrit Samyak-sam-buddha). Al è un nirvāṇa static che il Mahāyāna al opon il nirvāṇa no static. Chei che a rivin al nirvāṇa dal Mahāyāna (i Buddha iluminâts a plen e i aryabodhisattva) no jentrin intes ativitâts samsariche (al saṃsāra), ma nancje inte staticitât dal nirvāṇa des scuelis dal Budisim dai Nikāya, o sedi a refudin sedi lis passions ma ancje la imperturbabilitât dal nirvāṇa static, chest almancul fin che a son creaturis passionadis di salvâ. Pes scuelis Mahāyāna, Madhyamika e Cittamatra, no je diference tra saṃsāra e nirvāṇa e po nol è un lûc al di difûr dal ordenari par rivâ ae veretât ultime e al stes nirvāṇa. Cussì par Nagarjuna: «no je la plui piçule diference fra al saṃsāra e nirvāṇa, ni la plui piçule diference fra nirvāṇa e al saṃsāra». (Madhyamakakarika, XXV, 19) Intal Budisim il nirvāṇa al è il travuart ultin de proprie pratiche dal Dharma. Il nirvāṇa intindût tant che "cessazion" al è insegnât, praticât e realizât dai praticants de Cjasade Theravada e cussì nirvāṇa al ven realizât midiant de realizazion de Vacuitât dal Se de persone biel che e ven ignorade la Vacuitât dal Se dai fenomens; il praticant Theravādi al pratiche e al fâs il Nobil otupliç troi e lis Cuatri Nobilis Veretâts, de soference, de sô origjin, de sô cessazion e dal troi che al puarte ae sô cessazion e, realizantsi la mancjance dal Se de sô proprie persone intun stât di complet assorbiment in cheste realizazion midiant de paronance plene de pratiche di shamata e vipashyana al oten il nirvāṇa cun rest: par "rest" in chest câs si vûl dî che al esist ancjemò un rest dade dai cinc skanda, aggregâts. Cu la muart l’Arhat al oten la Liberazion dai cinc agregâts e al dimore intun stât no maglât o contaminât di nissune impuritât dovude al Karma o aes Aflizions Mentâls e la nature di chest nirvāṇa e je Pâs, cemût che al dîs il cuart dai Cuatri Sigjîi dal Budisim "Il nirvāṇa al è Pâs". Il nirvāṇa Mahāyāna al è definto nirvāṇa-no-dimorant stant che nol dimore ni intal al saṃsāra ni intal nirvāṇa Hīnayāna de pâs individuâl ma al è il stât sveât ad implen di un Buddha e al è dotât dal trikaya, i Trê Cuarps di un Buddha che a son il Dharmakaya, il Sambhogakaya e il Nirmanakaya. Il nirvāṇa Mahāyāna al ven realizât passant i Cinc Trois e i dîs Bhumi, Terens, dai Bodhisattva, meditant plui voltis la dople Vacuitât dal Se de Persone, Pudgalanairatmya e dal Se dai Fenomens, Dharmanairatmya e impegnantsi simpri inte Pratiche des dôs Bodhicitta, chê de aspirazion e chê de Aplicazion che a son la Bodhicitta Relative e la Bodhicitta Ultime, che di un precîs e je la meditazion su la dople Vacuitât. Dutis lis creaturis senzientis (par senzientis si intint che a àn une ment) a tornin a nassi di un continui intai varis reams dal saṃsāra e, a ben che la Nature di Buddha ur sedi inerente, no realizin il nirvāṇa no-dimorant stant che no àn la capacitât e la pussibilitât di meditâ. In chest mût, a ben che a vedin la potenzialitât par realizâ il nirvāṇa no lu realizin e a continuin in maniere indefinide a rinassi inte soference dal saṃsāra. Il nirvāṇa Mahāyāna nol è une robe imprecise o dome une pâs libare di incuietudins ma al è il stât dotât des Savietâts Ultimis e dotât dai Kaya che a puedin jessi ripartîts in mûts diferents tant che in dôs, Dharmakaya e Rupakaya, trê, Dharmakaya, Sambhogakaya e Nirmanakaya cuatri cul Svabavikakaya e v.i..